Türkiye’de sigortasız çalışan işçilerin iş kazası geçirmesi hâlinde SGK’nın re’sen sigortalı yapma uygulaması nasıl işliyor?
Türkiye’de sigortasız çalışan bir işçinin iş kazası geçirmesi durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) işçiyi kaza günü itibarıyla re’sen sigortalı yapması, zaman zaman kamuoyunda tartışma konusu olsa da uzmanlar bu uygulamanın güçlü bir sosyal devlet refleksi olduğunu belirtiyor.
İlk bakışta “işçinin sadece bir gün sigortalı gösterilmesi” şeklinde algılanan uygulamanın gerçeği yansıtmadığını vurgulayan yetkililer, re’sen tescil işleminin sosyal güvenlik haklarının başlatılması için atılan ilk adım olduğunu ifade ediyor.
SGK’nın incelemeleri tamamlamasının ardından işçinin kazadan önce fiilen çalıştığı tüm günler sisteme geriye dönük olarak işleniyor ve hakları eksiksiz olarak tanımlanıyor.
Sigortasız işçinin iş kazası geçirmesi hâlinde olayın niteliğine göre SGK müfettişleri veya sosyal güvenlik denetmenleri kapsamlı bir inceleme gerçekleştiriyor.
İncelemede: İşçinin ne kadar süredir çalıştığı, Aldığı ücret, Kazanın oluş şekli, İşverenin sorumluluğu ayrıntılı şekilde araştırılıyor.
Tanık ifadeleri, işyeri kayıtları, kamera görüntüleri ve diğer deliller rapora yansıtılıyor.
Bu rapor doğrultusunda iş kazası hukuken tanınıyor ve gerekli sosyal güvenlik işlemleri başlatılıyor.
İş kazasının ölümle sonuçlanması hâlinde SGK, yakınlarına hem ölüm geliri hem de şartlar sağlanıyorsa ölüm aylığı bağlıyor.
Aynı anda iki hakka da sahip olunması durumunda yüksek ödemenin tamamı, düşük olanın ise yarısı aileye veriliyor.
Ayrıca cenaze ödeneği de hak sahiplerine teslim ediliyor.
Sistemin en önemli yönlerinden biri de SGK’nın yaptığı ödemeleri kusurlu işveren veya diğer sorumlulara rücu ederek kamu zararını tazmin etmesi.
Böylece işçi ve ailesi korunurken mali yük kamuya değil, sorumlulara yönlendiriliyor.
Birçok ülkede iş kazası ödemeleri özel sigorta poliçelerine veya işveren birliklerine bağlı yürütülüyor.
Örneğin: ABD’de işveren poliçe yaptırmamışsa işçi çoğu zaman gelir elde edemiyor ve tazminat için uzun yıllar süren davalar açmak zorunda kalıyor.
İngiltere’de ise devlet doğrudan gelir ya da aylık bağlamıyor.
Türkiye’nin modeli ise işçi sigortasız olsa dahi sosyal güvenlik kapsamına alınmasını sağlayarak aileye doğrudan gelir güvencesi sunmasıyla öne çıkıyor.
Uzmanlar bu yönüyle uygulamayı “sosyal devlet ilkesinin güçlü bir örneği” olarak değerlendiriyor.
Kamuoyunda zaman zaman dile getirilen “SGK sadece bir gün sigorta gösteriyor” eleştirisine de açıklık getiren yetkililer, bunun teknik işleyişin yanlış anlaşılmasından kaynaklandığını belirtiyor.
Re’sen tescil işlemi, hakların başlatılması için yapılan ilk kayıt niteliğini taşırken incelemeler tamamlandığında işçinin kazadan önceki tüm fiili çalışma günleri sisteme işleniyor.
Yorum Yazın