Sütün, Sağlığa Faydası Saymakla Bitmiyor

Sütün içerdiği kalsiyum, D vitamini ve proteinler sayesinde sağlığa büyük katkısı var.

Bebeklikten itibaren yıllar boyunca tüketilen ve beslenmemizin temel gıdalarından biri olan süt, birçok vitamin ve minerali almayı sağlıyor.

Sütün besleyici içeriği özellikle kemik ve diş sağlığına önemli katkılar sağlıyor.

Her yaş grubunun severek tükettiği süt ve süt ürünlerinin kullanımı her yıl giderek artıyor ve günümüzde neredeyse 1 milyar tona ulaşıyor.

Memorial Bahçelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uz. Dyt. Nihan Yakut, “1 Haziran Dünya Süt Günü”nde sütün faydalarını ve her yaş grubunun beğenerek tüketebileceği sütlü tarifleri anlattı.

Süt, dünyadaki canlı türlerinin var oluşundan beri beslenmenin vazgeçilmez bir parçasıdır.

Hayata gözlerimizi açtığımız andan itibaren tükettiğimiz süt, günlük beslenmemizde dört önemli besin grubundan biri olarak yer alır.

2001 yılında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, sütün küresel besin olarak önemini vurgulamak ve sektörün büyüklüğünü anlatmak amacıyla 1 Haziran’ı Dünya Süt Günü ilan etti. O yıldan itibaren her yıl süt ve süt ürünlerinin insanların geçimini desteklemesi ve sağlığa olan faydaları tanıtılmaktadır.

100 ml inek sütü içinde; ortalama 3.8 gr protein, 3.5 gr yağ, 4.7 gr karbonhidrat, 78 mg fosfor, 2.5 µg selenyum, 151 mg potasyum ve birçok mineral bulunur.

Sütün içinde bulunan ve süt şekeri olarak bilinen laktozu sindirmek için insan vücudunda laktaz enzimi bulunur.

Bu enzim sayesinde süt kolaylıkla sindirilebilir. Günümüzde süt sindirimi ile ilgili sorun yaşayan ve laktoz intoleransı olan kişiler için laktozsuz süt ve süt ürünleri de bulunuyor.

Normal süt ile yapılan birçok yiyecek, laktozsuz süt ile de kolaylıkla hazırlanabilir. Bu nedenle sindirim problemi yaşayan kişiler tarafından sıklıkla tercih edilir.

UHT Süt: Ultra Yüksek Sıcaklık anlamına gelen UHT, sütün 3-5 saniye boyunca 130 – 140 °C sıcaklığa hızlı bir şekilde çıkarılması ve içindeki zararlı mikroorganizmaların uzaklaştırılması yöntemidir.

UHT sütlerde mikroorganizma bulunmaması nedeniyle açılana kadar buzdolabında muhafaza edilmesine gerek yoktur.

UHT süt ve normal süt hemen hemen aynıdır, ancak yüksek ısıya maruz kalması nedeniyle içindeki mineral ve vitaminler düşük oranda kayba uğrayabilir.

Pastörize Süt: Çiğ sütün, kendine has besin değerleri korunarak zararlı mikroorganizmaların uzaklaştırılması yöntemiyle elde edilen süttür.

UHT sütün aksine yüksek ısı yerine 72 – 80 °C derece ısıya 12 – 16 saniye maruz bırakılır.

Aromalı Süt: Pastörize ve UHT süt içerisine, şeker, kakao, kahve, meyve veya meyve konsantreleri eklenerek elde edilen sütlerdir.

Yüksek Proteinli Sütler: Pastörize sütlerin protein değerlerinin artırılması, laktozun uzaklaştırılması ve genellikle aroma eklenmesiyle elde edilen sütlerdir.

Hayvansal kaynaklı süt tüketmeyen kişiler için; badem sütü, soya sütü, Hindistan cevizi sütü, pirinç sütü gibi alternatifler de üretilip market raflarında yerini almıştır.

Bitkisel kökenli sütlerin besin değerleri hayvansal kaynaklı sütlerle aynı değildir.

Protein, insan vücudunun temel yapı taşıdır. Organların, dokuların önemli bir parçasıdır. Kemiklerin, kasların, cildin ve saçların çoğunu oluşturmaktadır.

Kalsiyum ise sağlıklı kemikler ve dişler için vücudun ihtiyacı olan bir mineraldir. Ayrıca kasların kasılmasına yardımcı olmak, kalp atış hızını düzenlemek ve sinirlerin verimli bir şekilde sinyal vermesine de yardımcı olur.

Günde yaklaşık 1 bardak yağsız veya yarım yağlı süt içmek sağlıklı beslenmenin bir parçası olabilir. Alerjiniz veya laktoz intoleransınız yoksa bu iyi bir seçimdir.

Her gün yağsız veya yarım yağlı süt içmek kardiyovasküler hastalık, felç, yüksek tansiyon, kolorektal kanser, metabolik sendrom, obezite ve osteoporoz riskini azaltabilir.

Uyumakta zorluk çeken kişilerin yatmadan hemen önce ılık süt içmesi genellikle uykuya geçişi kolaylaştırabilir.

Çünkü süt, vücudun iki beyin kimyasalı olan serotonin ve melatonin üretimi için kullandığı triptofanı içerir.

Bu hormonlar, vücudun uyku için rahatlamasına yardımcı olur.

Çiğ süt, pastörize edilmemiş süttür. Pastörizasyon sırasında süt, listeriyoz, tifo, tüberküloz, difteri, Q ateşi ve brusellaya neden olabilecek zararlı mikroorganizmaları öldürmek için ısıtılır.

Çiğ sütteki mikroorganizmalar birçok kişiyi hasta edebilir, ancak özellikle çocuklar, ileri yaştaki kişiler, hamileler ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler (nakil hastaları ve kanser veya HIV/AIDS hastaları gibi) için risklidir.

Zengin besin bileşimi ile beslenmenin önemli bir parçası olan süt, kişinin genel sağlık durumuna göre risk teşkil edebilir.

Özellikle kalp-damar hastalıkları bulunan kişilerde tam yağlı ve yüksek miktarda süt tüketimi, damar içi plak oluşumunu artırabilir.

Kan yağları (trigliserid, kolesterol, LDL vb.) yüksek seyreden bireyler tam yağlı sütler yerine yağı azaltılmış sütleri tercih etmelidir.

Süt tüketimi sadece süt ile sınırlandırılmamalı, süt ürünlerinin yüksek tüketimine de devam edilmemelidir.

Tam yağlı süt tüketimi, kan yağlarını artırabilir.

Kemik erimesine bağlı kalça kırıkları olan veya kırık oluşumuna yatkın olan kişilerde yüksek süt ve süt ürünü tüketiminin yapılan çalışmalarda bir anlamı olmadığı belirlenmiştir.

Kemik sağlığının korunumu sadece kalsiyum alımına bağlı değil, aynı zamanda magnezyum ve D vitamini ile de ilişkilidir.

Süt, kemik yoğunluğu ve kemik sağlığı ile ilişkilidir ancak kemik kırıklarına anlamlı bir etkisi yoktur.

Bu nedenle bu gibi rahatsızlıkları olan kişilerde yüksek süt tüketiminin tek başına bir anlamı yoktur.

Kalori kısıtlaması söz konusu olmadığında diyete süt eklemek kilo vermeyi desteklememektedir.

Sütün kilo vermeye doğrudan bir etkisi yoktur. Tüketim şekline göre, herhangi bir diyete dahil olmayan kişilerde kilo alımını da destekleyebilir.

Her besinde olduğu gibi süt için de “Azı Karar, Çoğu Zarar” denebilir.

Tükettiğiniz besinlerin içeriği kadar miktarları da önemlidir. Tüketim miktarı, çeşidi ve sıklığı genel sağlığımız ile birebir ilişkilidir.

Süt Tüketiminizi Artıracak Lezzetli Bir İçecek Tarifi

Çocuklar ve yetişkinler için pratik bir şekilde hazırlanan bu içecek, yaz-kış tüketilebilir:

Muzlu Süt Tarifi:

Malzemeler:

1 bardak süt (isteğe bağlı olarak laktozsuz)

1 adet muz

1 tatlı kaşığı bal

Yarım çay kaşığı tarçın

Hazırlanışı:

Muzu dilimleyip blendera koyun.

Üzerine sütü ekleyin.

Bal ve tarçını ilave edip tüm malzemeleri blenderda iyice karıştırın.

Buz ekleyerek soğuk tüketebilirsiniz ya da kışın ılık olarak servis edebilirsiniz.