Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1923 ve 1927’de geçirdiği kalp rahatsızlıkları, ilk kez bilimsel yöntemlerle incelendi. Arşiv belgeleri, doktor raporları ve dönemin tıp imkânları ışığında yapılan araştırma, tarihi bir sağlık dosyasını gün yüzüne çıkarıyor.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün kalp sağlığı, The Anatolian Journal of Cardiology’de yayımlanan yeni bir araştırma ile bilimsel olarak incelendi.
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi’nden araştırmacılar, 1923 ve 1927 yıllarında yaşanan iki önemli kalp rahatsızlığını, dönemin arşiv belgeleri, resmi kayıtlar, doktor raporları ve gazeteleri tarayarak ortaya koydu.
Araştırmaya göre, Atatürk’ün sağlık dosyası sadece kişisel hikâyesini değil, aynı zamanda erken Cumhuriyet döneminde kardiyolojinin gelişim sürecini de gözler önüne seriyor.
Cumhuriyet’in ilanından sadece haftalar sonra, Kasım 1923’te Atatürk, Çankaya Köşkü’nde yemek sonrası aniden göğüs ağrısı ve sol kola yayılan bir sancı hissetti.
Yanında bulunan dönemin Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam, morfin enjeksiyonu yaparak müdahale etti.
İki gün sonra daha hafif bir atak geçiren Atatürk için İstanbul’dan Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp çağrıldı. İrdelp, ayrıntılı muayene ve laboratuvar testleri sonrası rahatsızlığı “elemi asabî” (sinirsel ağrı) ve aşırı yorgunluğa bağladı.
O dönemde tanı “angine de poitrine” (anjina pektoris) olarak kayda geçti, ancak günümüz tıbbıyla bu tablo akut koroner sendrom kapsamında değerlendiriliyor.
Mayıs 1927’de, Büyük Nutuk’u hazırlarken günde 30 saate varan çalışma temposu içinde Atatürk yeniden şiddetli göğüs ve kol ağrıları yaşadı.
Bu kez yanına sadece yerli hekimler değil, Avrupa’nın önde gelen iki kardiyoloğu da davet edildi: Berlin Üniversitesi’nden Prof. Dr. Friedrich Kraus ve Münih Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ernst von Romberg.
Hazırlanan Fransızca tıbbi rapora göre Atatürk, üç gün içinde dört kez benzer ağrılar yaşamış, ağrılar sol kola kadar yayılmış ve her atakta morfin uygulanmıştı.
Uzmanlar, tanıyı “angine de poitrine tabagique” (aşırı sigara kullanımına bağlı anjina) olarak koydu ve kesin istirahat, sigara ve alkol yasağı ile süt-sebze ağırlıklı diyet önerdi.
1920’lerde EKG, troponin testi, ekokardiyografi veya anjiyografi gibi modern tanı araçları Türkiye’de mevcut değildi.
Teşhis tamamen hasta öyküsü, fizik muayene ve radyoskopi ile yapılıyordu. Tedavide ise morfin enjeksiyonu, iyot preparatları, istirahat, diyet ve tütün-alkol kısıtlaması temel unsurlardı.
Aspirin’in kalp hastalıklarındaki koruyucu etkisi henüz bilinmediği için bu tedavide kullanılmadı.
Araştırma, Atatürk’ün yoğun iş temposu, kronik stres ve günde onlarca sigara içmesinin, kalp sağlığını olumsuz etkileyen başlıca faktörler olduğunu vurguluyor.
Her iki atak da hem Türkiye’de hem yurtdışında ilgi uyandırdı. Ancak dönemin iç ve dış siyasi dengeleri nedeniyle Atatürk’ün hastalık durumu büyük ölçüde gizli tutuldu.
Bu sayede, genç Cumhuriyet’in istikrarının sarsılmasının önüne geçilmeye çalışıldı.
Araştırmacılar, Atatürk’ün kalp rahatsızlıklarının bugün miyokard enfarktüsü olarak da değerlendirilebileceğini belirtiyor.
Çalışma, hem liderin sağlık geçmişine hem de 20. yüzyıl başında Türkiye’de kardiyoloji pratiğine dair önemli veriler sunuyor.
Bu kapsamlı inceleme, tıp tarihinin yalnızca geçmişe ışık tutmakla kalmayıp, günümüz klinik uygulamalarına da değerli dersler sunduğunu gösteriyor.
Yorum Yazın