30 Ağustos 1922: Türk Milletinin Büyük Zaferi Kutlu Olsun

101 yıl önce bugün, tarihin en büyük kahramanlık destanlarından biri yazıldı. 30 Ağustos 1922 günü Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün komutasındaki Türk Ordusu, 26 Ağustos günü başlattığı Büyük Taarruzu zaferle sonuçlandırdı.

Türk Kurtuluş Savaşı, Türk milletinin bağımsızlık ve egemenlik mücadelesini temsil eden tarihi bir dönemdir. 1919 yılında İstanbul'un işgal edilmesi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Mondros Ateşkes Antlaşması ile mütareke dönemine girmesi, Türk halkında büyük bir tepkiye yol açtı.

Bu dönemde ulusal birlik ve beraberlik ruhuyla hareket eden Türk milleti, işgallere karşı direniş göstermeye başladı.

Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Anadolu'da başlayan bu mücadele, Gazi Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkmasıyla başladı.

Amacı, işgallere son vermek ve bağımsız bir Türk devleti kurmaktı. Atatürk, Samsun'dan başlayarak Anadolu'nun dört bir yanında halkı örgütleyerek ve yönlendirerek ulusal direnişi büyüttü.

Bu süreç içinde Sivas Kongresi ve Erzurum Kongresi gibi önemli toplantılar düzenlendi.

Sivas Kongresi'nde, milli iradenin temsiliyeti ve egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu ilan edildi. Erzurum Kongresi'nde ise ulusal hedefler ve alınacak önlemler belirlendi.

Kurtuluş Savaşı'nın en önemli aşamalarından biri de 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) açılmasıyla gerçekleşti.

TBMM, ulusal iradenin temsil edildiği ve işgallere karşı direnişin koordine edildiği en üst karar organıydı.

TBMM, Lozan Antlaşması'na kadar süren bağımsızlık mücadelesinin merkezi oldu.

Savaşın en kritik dönemlerinden biri olan Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi, 26 Ağustos 1922 tarihinde başladı.

Bu zafer, Türk ordusunun büyük bir kararlılıkla mücadele ederek düşman kuvvetlerini bozguna uğratmasıyla sonuçlandı.

Bu zafer, Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir.

26 Ağustos gecesi 5. Süvari Kolordusu, Ahır Dağları üzerindeki Yunanların gece savunmadığı Ballıkaya mevkiinden sızma yaparak Yunan hatlarının gerisine intikale başladı.

İntikal bütün gece sabaha kadar sürdü. Yine 26 Ağustos sabahı Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, yanında Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile birlikte muharebeyi idare etmek üzere Kocatepe'deki yerini aldı.

Büyük Taarruz burada başlayarak, topçuların sabah saat 04.30'da tanzim ateşi ile başlayan harekât, saat 05.00'te önemli noktalara yoğun topçu ateşi ile devam etti.

Türk piyadeleri, sabah 06.00'da Tınaztepe'ye hücum mesafesine yaklaşarak tel örgüleri aşıp Yunan askerini süngü hücumu ile temizledikten sonra Tınaztepe'yi ele geçirdi.

Bundan sonra saat 09.00’da Belentepe, daha sonra Kalecik - Sivrisi ele geçirildi. Taarruzun birinci günü, sıklet merkezindeki 1. Ordu Birlikleri, Büyük Kaleciktepe'den Çiğiltepe'ye kadar 15 kilometrelik bir bölgede düşmanın birinci hat mevzilerini ele geçirdi.

5. Süvari Kolordusu düşman gerilerindeki ulaştırma kollarına başarılı taarruzlarda bulunarak, 2. Ordu da cephede tespit görevini aksatmadan sürdürdü.

27 Ağustos Pazar sabahı gün ağarırken Türk ordusu bütün cephelerde yeniden taarruza geçti.

Bu taarruzlar çoğunlukla süngü hücumlarıyla ve insanüstü çabalarla gerçekleştirildi.

Aynı gün Türk birlikleri Afyonkarahisar'ı geri aldı. Başkomutanlık Karargâhı ile Batı Cephesi Komutanlığı Karargâhı Afyonkarahisar'a taşındı.

28 Ağustos Pazartesi ve 29 Ağustos Salı günleri başarılı geçen taarruz harekâtı, 5. Yunan Tümeni'nin çevrilmesi ile sonuçlandı.

29 Ağustos gecesi durum değerlendirmesi yapan komutanlar, hemen harekete geçerek muharebenin sür'atle sonuçlandırılmasını gerekli buldular.

Düşmanın çekilme yollarının kesilmesi ve düşmanı çarpışmaya zorlayarak tamamen teslim olmalarını sağlama yolunda karar aldılar ve karar süratli ve düzenli bir şekilde uygulandı.

30 Ağustos 1922 Çarşamba günü taarruz harekâtı, Türk ordusunun kesin zaferi ile sonuçlandı.

Büyük Taarruz'un son safhası Türk askerî tarihine Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak geçti.

30 Ağustos 1922 Başkomutanlık Meydan Muharebesi sonunda, düşman ordusunun büyük kısmı dört taraftan sarılarak Mustafa Kemal Paşa'nın ateş hatları arasında, bizzat Zafertepe'den idare ettiği savaşta, tamamen yok edildi veya esir edildi.

Aynı günün akşamında Türk birlikleri Kütahya'yı geri aldı.

Savaş havada da sürdü. 26 Ağustos günü, hava bulutlu olmasına rağmen, Türk uçakları keşif, bombalama ve kara birliklerini korumak için havalandı.

Av uçakları gün boyunca sürdürdükleri devriye uçuşları sırasında, dört defa düşman uçakları ile karşı karşıya geldiler.

Girişilen hava çarpışmalarında üç Yunan uçağı kendi hava hatlarının gerisine indirildi ve bir Yunan uçağı da bölük komutanı Yüzbaşı Fazıl tarafından Afyonkarahisar'ın Hasanbeli kasabası civarında düşürüldü.

İleriki günlerde de keşif ve bombalama uçuşları gerçekleştirildi.

Anadolu'daki Yunan kuvvetlerinin yarısı imha veya esir edildi.

Kalan bölümü ise üç grup halinde çekildi.

Bu durum karşısında Çalköy'de yıkık bir evin avlusu içinde Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa ve İsmet Paşa ile buluşarak Yunan ordusunun kalıntılarını takip etmesi için Türk ordusunun büyük kısmının İzmir istikametinde ilerlemesini kararlaştırdılar ve müteakiben de Mustafa Kemal Paşa o tarihî "Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!" emrini verdi.

1 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusunun takip harekâtı başladı.

Muharebelerden kurtulan Yunan birlikleri İzmir'e, Dikili'ye ve Mudanya'ya düzensiz olarak geri çekilmeye başladı. Yunan ordusu Başkomutanı General Nikolaos Trikupis ve kurmayları ile 6.000 asker, Afyonlu Ahmet Çavuş önderliğinde 2 Eylül de Uşak'ta Türk birliklerine esir düştüler.

Trikupis, Yunan ordusunun başkomutanlığına atandığını Uşak'ta Mustafa Kemal Paşa'dan öğrendi.

Türk ordusu bu muharebede, 15 günde 450 kilometre mesafe katederek 9 Eylül 1922 sabahı İzmir'e girdi.

Sabuncubeli'nden geçen 2. Süvari Tümeni, Mersinli yolu ile İzmir'e doğru ilerlerken bunun solunda 1. Süvari Tümeni de Kadifekale'ye doğru yürüdü.

Bu Tümenin 2. Alayı, Tuzluoğlu Fabrikası'ndan geçerek Kordonboyu'na ulaştı. Yüzbaşı Şerafettin Bey İzmir Hükûmet Konağı'na, 5. Süvari Tümenin öncüsü Yüzbaşı Zeki Bey Kumandanlık Dairesine, 4. Alay Komutanı Reşat Bey de Kadifekale'ye Türk bayrağını çektiler.

24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması ile savaş resmen sona erdi ve Türkiye bağımsızlığını tüm dünyaya kabul ettirdi.

Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık Meydan Muharebesi’ni sevk ve idare ettiği Zafertepe’de 30 Ağustos 1924 tarihinde Büyük Zafer'in önemini şu şekilde ifade etmiştir.

"... Hiç şüphe etmemelidir ki yeni Türk Devleti'nin, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri burada atıldı.

Ebedî hayatı burada taçlandırıldı. Bu sahada akan Türk kanları, bu semada uçuşan şehit ruhları, devlet ve cumhuriyetimizin ebedî muhafızlarıdır..."