Avrupa bütünleşme sürecinin gelinen noktasında, sosyolojik planda lokomotif argümanlar geliştiren en önemli bilim adamlarından birisi de Alman filozof Jurgen Habermas’tır.
Anayasal vatandaşlık ya da yurtseverlik, Habermas’ın Avrupa Birliği düzeyinde bir “Avrupalılık” kimliği oluşturma girişiminden başka bir şey değildir.
Ulus-devlet düzeninde, kişi ile Devlet arasındaki siyasi ve hukuki bağı ifade eden vatandaşlık, parçalı ve çok-kültürlü yapılarda “kucaklayıcı” sözde bir üst kimlik olarak revize edilmek istenmektedir.
Modern toplumlarda, bir ulus-devlet klasiği haline gelmiş olan vatandaşlık, küreselleşmenin yıkıcı ve dönüştürücü etkisiyle aşındırılmaya başlanmıştır.
Demokraside, “halk” ya da“Demos” un kapsamı belirlenirken, tıpkı bir şirket ya da sivil toplum örgütü gibi “isteğe bağlı ve gönüllü birliktelik” tasavvuru önerilmektedir.
Vatandaşlık tanımında “aidiyet” vurgusundan “üyelik” vurgusuna yönelen yaklaşım öne çıkarılmaktadır.
Dolayısıyla da, “gönüllü birlik” söylemi adı altında, vatandaşlık haritası, bütün bir coğrafya (kara parçası) olarak değil, liberal “takım adaları” olarak düşünülmektedir.
Habermas’çı özgür takımadaları modeli vatandaşlık, Avrupa Birliği düzleminde iletişimsel bağlamda ulus-üstü bir kimlik şeklinde “Avrupa vatandaşlığı” kurgusunu hedefleyen bir yaklaşımdır.
Bu bağlamda yeni anayasa çalışmalarında ultra liberal vatandaşlık tezlerini savunmak, Milli ve üniter bir Devletin temellerine dinamit koymak anlamına gelir.
Anayasaların hayati önem taşıyan bir fonksiyonu, kim olduğumuzu, milli kimliğimizi tanımlamaktır.
Küreselleşen dünyada ve Avrupa'daki yeni bölgesel kimlik arayışlarının ve "dünya vatandaşlığı" gibi irrasyonel söylemlerin milli ve üniter devletler için muhtemel tehlikelerinin farkında olmak her zamankinden çok daha kritik hale gelmiş durumdadır.
Yeni anayasa hazırlıkları sırasında, elmalarla armutları karıştırmaktan kaçınmak gerekir.
