Sarı kantaron (Hypericum perforatum), güneşli bölgelerde yetişen bir bitki türüdür. Tıbbi kullanımları için bilinen en eski bitkilerden biridir ve yüzyıllardır çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılmaktadır.
Sarı kantaron'un birçok faydası vardır ve bazıları şunlardır:
Antidepresan etkileri: Sarı kantaron, hafif ve orta düzeyde depresyonun tedavisinde etkili olabilecek doğal bir antidepresandır. Bu bitki, serotonin ve diğer nörotransmitterlerin beyindeki seviyelerini etkileyerek depresyon semptomlarını hafifletebilir.
Yatıştırıcı etkiler: Sarı kantaron, kaygı, sinir bozukluğu ve uykusuzluk gibi durumların tedavisine yardımcı olabilir. Sakinleştirici etkileriyle zihni rahatlatabilir ve uyku düzenini iyileştirebilir.
Anti-enflamatuar etkiler: Sarı kantaron, anti-enflamatuar özelliklere sahiptir ve vücutta inflamasyonu azaltabilir. Bu nedenle, hafif yaralar, yanıklar, cilt irritasyonları ve diğer cilt sorunlarının tedavisinde kullanılabilir.
Yara iyileştirici etkiler: Sarı kantaron yağı veya merhemi, cilt üzerindeki yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir. Kesikler, yanıklar, ülserler, sivilceler ve yara izlerinin tedavisinde kullanılabilecek güçlü bir yara iyileştiricidir.
Antioksidan etkiler: Sarı kantaron, vücuttaki serbest radikallere karşı koruyucu antioksidan bileşikler içerir. Bu özellikleri sayesinde hücre hasarını azaltabilir ve yaşlanma sürecini yavaşlatabilir.
Sarı Kantaron çayının faydaları
Sarı kantaron çayı veya yağı gibi farklı şekillerde kullanılabilir. Çay yapmak için, kurutulmuş sarı kantaron bitkisinin çiçeklerini kaynar suya ekleyebilir ve demlemeye bırakabilirsiniz. Yağını elde etmek için ise bitkinin çiçeklerini taşıyıcı yağa (genellikle zeytinyağı) koyarak güneşte bekletme veya başka yöntemler kullanabilirsiniz.
Sarı kantaron çayı yapılırken çok dikkatli olunmalıdır. Öncelikle suyun iyice kaynatılması gerekir. Kaynayan suyun içerisine ise 2 ve ya 3 çay kaşığı kurutulmuş sarı kantaron eklenir. Bu şekilde bitki çayı 10 dakika dinlendirilir. İyice demlenen bu çay süzülerek bir bardağa alınır. Hazırlanan çayın içine ise bal ve limon konulur. Çay bu şekilde tatlandırılır. Sarı kantaron çayı fazla demlenirse acı bir tat bırakabilir. Bu nedenle sarı kantaron çayının kısa süre demlenmesi gerekir. Demlendikten sonra ise çay rahat bir şekilde içilebilir.
Sarı kantaron çayının pek çok yararı bulunmaktadır. Ruh sağlığına çok iyi gelen sarı kantaron çayı aynı zamanda depresyonu de önlemesi ile bilinir. Bunun yanı sıra doğal da bir ağrı kesicidir. Ayrıca sarı kantaron otuna halk arasında binbirdelik otu da denilmektedir. Bunun nedeni bitkinin üzerinde çok sayıda delikler vardır. Sarı kantaron otunun çiçekleri ve kökü çok önemli bir şifa kaynağıdır. Sarı kantaron çayı anti depresan özelliğe de sahiptir. Bunun yanı sıra uykusuzluk, kaygı ve korku gibi durumlarda da sarı kantaron çayı içilebilir. Antiseptik özelliği sayesinde sarı kantaron çayı vücudu da mikroplara karşı korur. O nedenle tüketilmesi önemlidir.
Sarı Kantaronun faydaları saymakla bitmiyor
Kantaron yağının son yıllarda özellikle yaraların iyileşmesinde etkili olduğu bilinir. Güneş yanıklarından, kesik yara izlerine kadar kantaronun içeriğindeki etken maddelerin iyileşme sağladığı söylenir. Bununla ilgili araştırmalar günden güne artarken kantaronun antiinflamatuar ve antibakteriyel özellikle gösterdiği kabul edilir. Kantaronun sindirim sistemini iyileştirmesi de kantaronun faydaları arasında sayılır. Kantaronun etken maddeleri depresyon ile mücadelede önemli rol oynar. Kadınların zorlu bir dönemi olan menopozda da kantaronun iyi bir dost olduğu bilinir.
Yapılan araştırmalarla kantaronun faydaları bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Ancak kulaktan dolma yanlış bilgiler de mevcuttur. Kantaronun bilimsel faydaları şöyle sıralanabilir:
Mikrop Önleyici Etki Gösterir
İçerisindeki hiperforinden kaynaklı kantaron yağı, antibakteriyel etki gösterir. Bu, bakterilerin yaşamasını durdurup, üremesini engellemesi anlamına gelir. Hiperisin antibakteriyel aktiviteye destek olur. Sarı kantaron yağı içeren bir merhemin yanıkların iyileşmesinde etkili olduğu anlaşılmıştır. İyileşme süresini kısaltırken antiseptik etki ederek mikropların üremesini ve yayılmasını engellemiştir. Yapılan bir çalışmada, Hypericum ekstraktlarının bakteri kaynaklı vajinal enfeksiyonlarda kullanımının güvenli olduğu sonucuna varılmıştır.
İltihap Giderici Kabul Edilebilir
2009 yılında yapılan bir çalışmada Hypericum perforatum bir antiinflamatuvar ajan olarak umut vaat ediyor. Sarı kantaron ekstraktlarıyla beslenen sıçanlarda, kolon iltihabıyla ilişkili enzimlerinin seviyelerinde azalma görüldü. Sarı kantaronun iki ana yağ özütü olan quercetin ve I3, II8-biapigenin, özellikle antiinflamatuvar ve mide koruyucu aktivite gösterdi. Sarı kantaron ekstraktları siklooksijenaz-2, interlökin 6 ve indüklenebilir nitrik oksit sentaz (iNOS) gibi proinflamatuvar (iltihap yapıcı) genlerin ekspresyonunun etkinliğini önleyerek antiinflamatuvar (iltihap giderici) etki göstermiştir.
Yara İyileşmesini Hızlandırır
Yara iyileştirmesi, kantaron yağını üne kavuşturan özelliğidir. Sarı kantaron, kolajen ve elastin sentezini canlandırması, iltihabi reaksiyonu önlemesi, bakteri ve küf dahil mikropların gelişimini engellemesi sayesinde yara iyileştirme özelliğine sahiptir. Sarı kantaron yağının yaraların iyileşmesini hızlandırdığı araştırmalarla ortaya konmuştur. Yapılan çalışmada, sarı kantaron ile yapılmış bir yanık kreminin kullanıldığı yanık tedavisinde şu bulgulara varılmıştır: Tedavide etkisi gözlemlenen kantaron yağının özellikle 1’inci derece yanıklarda çok etkili olduğu, yanığın 2 gün içerisinde iyileştiği rapor edilmiştir. 2’nci ve 3’üncü derece yanıkların ise alışılagelmiş yöntemlerle tedavi edilen yanıklara oranla en az 3 kez daha hızlı iyileştiği görülmüştür. Aynı zamanda bu merhemin keloid (dokunun kendisini aşırı tamir etmesi sonucu oluşan fibroz doku) oluşumunu engellediği bildirilmiştir.
Sarı kantaron merheminin sezaryen yaralarındaki etkisi üzerine yapılan bir klinik çalışmada, 10’un günde yara iyileşmesinde anlamlı farklar görülmüştür. Sezaryenle doğum yapan ve bu merhemi kullanan kadınlarda yaralarının iyileşmesinde gözle görülür fark olduğu ve yara izlerinde de küçülmeler olduğu rapor edilmiştir. Bu kadınların iyileşme sürecinde kaşıntı ve ağrı hissinin de azaldığı da gözlenmiştir.
Kantaron yağı farklı yara tedavilerinde kullanılır. Sıyrıklar bunlardan biridir. Yanık ve güneş yanıkları da yine kantaron yağı ile tedavi edilebilir.
Sindirimi Rahatlatır
Mide ülseri ve şişkinlik problemlerinde kullanımına sıklıkla rastlanan sarı kantaron yağı, akut konstipasyon (kabızlık) ve gaz krampları için de kullanılabilir. Sarı kantaron yağı midenin içerisinde bariyer oluşturarak mide asidinin etkilerini hafifletir ve hazmı kolaylaştırır.
Depresyon Tedavisinde Destekçi
Sarı kantaronun içeriğindeki hiperforin ve flavonoid maddelerinin antidepresan etki göstererek destek olduğu yapılan analizlerle gösterilmiştir. Hafif ve orta derecede depresyon tedavisinde sarı kantaron özütünün etkili olduğu klinik çalışmalarla saptanmıştır. Akut majör depresyon tedavisi gören ve günde 2 kez 450 mg standardize sarı kantaron ekstresi alan kişilerde, antidepresan etkisi görülmüştür. Sarı kantaronun antidepresan ilaçlar gibi etkili olduğu tespit edilmiştir.
Menopoz Şikayetlerini Azaltabilir
Kadınların zorlu dönemlerinden biri olan menopoz döneminde de sarı kantaronun etkilerinden faydalanılabilir. Premenopoz (menopoz öncesi) ve menopoz döneminde kadınlar gece terlemeleri, sıcak basmaları, uykuya dalmada zorluk ve az uyuma isteği, duygu durum değişikliklerinden rahatsızdır. Bu şikayetler menopoz öncesinde başlayarak kadınların en çok şikayet ettiği durumlardır. Yapılan bir klinik çalışmaya göre, sarı kantaron menopoz şikayetlerinin azaltılmasında destek olmuştur. Menopoz öncesinden itibaren başlayan bu şikayetlerin şiddetini azaltırken süresini kısaltmıştır. Ayrıca şikayetlerin görülme sıklığını da ciddi oranda azaltmıştır. Bu etki bitkinin beyinde serotonin seviyesini artırarak kişinin psikolojik durumunu iyileştirmesine bağlı olabileceği düşünülür.
Kantaron Yağının Cilde Faydaları
Özellikle yaz aylarında güneşe maruz kalınan süre ve miktar artar. Bu durum da cilt kuruluklarını beraberinde getirir. Bazı cilt tipi zaten her koşulda kurumaya müsaittir. Bu durumla başa çıkmak için zeytinyağlı kremlerin yanı sıra sarı kantaron yağından da destek alabilirsiniz. Özellikle çok sık rastlanan nasır ve topuk çatlakları için de sarı kantaron yağını deriye iyice yedirerek masaj yapıp sürmek yararlı olacaktır.
Kantaron yağının yüzde faydaları ve kantaronun yağının saça faydaları ile ilgili kanıtlanmış bir bilimsel çalışma yoktur.
Kantaron Yağı Nasıl Kullanılır?
Kantaron yağının yaralar üzerindeki kullanımı şöyledir: Ciltte meydana gelen yanık, yara, sıyrık, güneş yanıkları ve sezaryen yaralarına 8-10 damla kadar kantaron yağı sürün ve yağı masaj yaparak uygulayın.
Mide ve sindirim sistemi için ise kantaron yağının kullanım şekli şudur: Aç karnına sabah ve akşam olmak üzere günde 2 defa 1 tatlı kaşığı (10 ml) içilmesi önerilir. Bu sayede mide koruyucu etki gösterir ve mide ülserini tedavi etmeye destek olur.
Sarı Kantaron Yağının Yan Etkileri Var mıdır?
Öncelikle tüm bitkilerin kullanımı ile ilgili doğru bilgiye sahip olmak önemlidir. Kantaron yağının da nasıl saklandığı ve depolandığı bilinmelidir. Yağın ne kadar miktarda ve sürede kullanılacağı bilgisi net olmalıdır. Ayrıca hangi amaçla ile kullanılacağı da önemlidir. Şüpheli bir durum yoksa kantaron yağının ve hidrosolünün yıkıcı yan etkileri olduğu görülmemiştir. Ancak antidepresan tedavisi alan kişilerin bu bitkisel desteği almadan önce mutlaka doktora danışmaları gerekmektedir. Alerjik reaksiyonlara sebep olabileceği de unutulmamalıdır.
Her zaman yanlış doz toksik etki yaratır. Sarı kantaronun öngörülmemiş ve kontrolsüz dozajı çok fazla yan etkiye sahip olabilir.
Unutmayın ki bir bitkinin etkisi ile içerisindeki etken maddeye özgü özel çözücülerle ekstrakte edilmiş etken maddelerin etkisi aynı değildir. Sarı kantaron da olsa kullanmadan önce hekiminize ve eczacınıza mutlaka danışın.
Yorum Yazın