Çocuklar neden yalan söyler? Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, çocuklarda yalan söyleme alışkanlığının sebeplerini ve ebeveynlere önemli önerileri paylaştı.
Çocuklar, yaşamlarının ilk beş yılında gerçek ile hayali olayları ayırt edemezler.
Bu dönemde, özellikle hikâyeler uydurma eğilimleri oldukça doğaldır ve "sözde yalan" olarak adlandırılır.
Ancak 6 yaşından sonra yalan söyleme devam ediyorsa, bu durum alışkanlığa dönüşebilir.
Yalan söylemeyi alışkanlık haline getiren çocukların genellikle kendilerini kontrol edememe ve aşırı bencillik gibi iki temel özelliği vardır.
Bu durumun temelinde, ailenin çocukla sağlıklı bir sosyal ilişki kuramaması ve eğitimsel koşulları yeterince sağlayamaması yatmaktadır.
Çocukların yalan söylemesine yol açan en önemli etkenler şunlardır:
Aşağılık duygusu: Sürekli eleştirilen ve başkalarıyla kıyaslanan çocuklar, kendini daha iyi göstermek için yalana başvurabilir.
Suçluluk duygusu: Yaptığı hatalar nedeniyle sürekli suçlanan çocuk, cezadan kaçmak için yalan söyleyebilir.
Saldırganlık: Merak ettiği şeyleri keşfetmekten alıkonulan çocuk, öfkesini yalan söyleyerek dışa vurabilir.
Kıskançlık: Aile içindeki yanlış tutumlar, kıskançlık duygusunu besleyerek yalanın ortaya çıkmasına neden olabilir.
Ergenlik döneminde yalanın türü ve içeriği değişiklik gösterir.
Gençler, sosyal ilişkilerini korumak için bazen "beyaz yalanlara" başvurabilir. Örneğin, arkadaşının sevdiği bir filmi beğenmese bile nezaketen olumlu yorum yapması veya bir arkadaşının gönlünü almak için ona küçük bir yalan söylemesi sosyal yalanlar arasında sayılabilir.
Çocuklar genellikle iki temel sebepten dolayı yalan söyler:
Korku ve baskı: Ebeveynlerin sert ve cezalandırıcı tutumları, çocuğun korkuya bağlı yalan söylemesine neden olabilir.
Taklit ve model alma: Anne veya baba yalan söylediğinde, çocuk da bunu öğrenerek uygulamaya başlar.
Örneğin, bir baba telefonda arkadaşına "Evde dinleniyorum" derken aslında arabada seyahat ediyorsa, 4 yaşındaki çocuğu da benzer şekilde yalan söylemeyi öğrenebilir.
Duygusal ihtiyaçları ve eğitimsel koşulları yeterince karşılanan, sevgi ve güven ortamında yetişen çocuklar genellikle yalan söylemez. Özgüveni yüksek, değerli hisseden ve ahlaki prensiplere sahip çocuklar, doğru söylemeyi benimser.
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, ebeveynlerin şu konulara dikkat etmesi gerektiğini vurguluyor:
Kendi tutum ve davranışlarını gözden geçirin.
Çocuğa doğru söylemenin önemini yaşına uygun şekilde anlatın.
Gerçeği söyletmek için ödül veya cezaya başvurmayın.
Çocuğun sosyal becerilerini geliştirmesine destek olun.
Bağlılık duygusunu güçlendirmek için grup aktivitelerine teşvik edin.
Ahlaki ve manevi değerleri yaşayarak öğretin.
Yalan söyleme alışkanlığı, doğru ebeveyn tutumlarıyla önlenebilir. Çocuklarınıza sağlıklı bir aile ortamı sunarak, onların dürüst bireyler olarak yetişmesini sağlayabilirsiniz.
Yorum Yazın