15. Yılında “One Minute” Krizi

Davos Krizi veya "One Minute" çıkışı, 29 Ocak 2009'da İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu panelinde dönemin Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Dünya Ekonomik Forumu Moderatörü David Ignatius ve İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres arasında yaşanan bir olaydır.

Olay, Gazze Savaşı'nı ele alan bir panelde gerçekleşti. Erdoğan, Peres'e Filistinlilere yönelik saldırıları eleştiren bir konuşma yaptı.

Ignatius, Erdoğan'ın konuşmasını keserek Peres'e yanıt verme fırsatı verdi.

Erdoğan buna itiraz ederek "One minute" (Bir dakika) diyerek sözünü kesmeye devam etti. Ignatius'un müdahalelerine rağmen Erdoğan, Peres'e

"Siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz. Plajlardaki çocukları nasıl öldürdüğünüzü, nasıl vurduğunuzu çok iyi biliyorum" ifadelerini kullandı.

Erdoğan; 'Benim için de bundan böyle Davos bitmiştir. Daha Davos'a gelmem! Bunu da böyle bilesin! Siz konuşturmuyorsunuz! Peres 25 dakika konuştu, ben 12 dakika. Olmaz!' diyerek paneli terk etti ve bir daha Davos Ekonomik Forumu toplantılarına katılmadı.

Olay Türkiye'de ve Arap dünyasında büyük yankı uyandırdı. Erdoğan, Filistinlilere yönelik İsrail saldırılarını kınadığı için geniş kitleler tarafından desteklendi.

Dönemin CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Davos Zirvesi’ndeki tavrını değerlendirirken, “Her haksızlık bizi rencide eder, Başbakana orada haksızlık yapılmıştır.

Buna tepki gösterilmesi doğaldır” diye konuştu.

Davos Krizi, Türk-İsrail ilişkilerini olumsuz etkiledi. Erdoğan, olayın ardından İsrail'e yönelik sert eleştirilerini sürdürdü.

İki ülke arasındaki ilişkiler 2010 yılında Mavi Marmara olayıyla daha da gerginleşti.

Mavi Marmara Olayı (2010): Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkilerin önemli bir dönüm noktası olarak Mavi Marmara olayı gösterilebilir.

İsrail, Gazze'ye yardım götüren bir konvoydaki gemiye düzenlediği müdahalede 9 Türk vatandaşının ölümüne neden oldu.

Bu durum, Türkiye ile İsrail arasında ciddi bir gerilime yol açtı.

Diplomatik İlişkilerin Kopması ve Normalleşme (2010-2016): Mavi Marmara olayı sonrasında Türkiye, İsrail ile diplomatik ilişkilerini askıya aldı.

Ancak, 2016 yılında iki ülke arasında bir uzlaşma sağlandı. İsrail’in Türkiye’ye tazminat ödemesi ve normalleşme adımları atılmasıyla diplomatik ilişkiler yeniden tesis edildi.

Ekonomik ve Askeri İşbirliği (2016 sonrası): İki ülke, diplomatik ilişkilerin normalleşmesi sonrasında ekonomik işbirliği ve enerji projeleri konusunda adımlar attı.

Özellikle doğalgaz projeleri, ekonomik işbirliği alanında önemli adımlardan biri oldu. Askeri alanlarda da işbirliği ve ortak tatbikatlar düzenlenmeye başlandı.

Bölgesel Gelişmeler ve Suriye Krizi: Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkiler, bölgesel konulardaki farklılıklar nedeniyle zorlu bir süreç yaşadı.

Özellikle Suriye'deki iç savaş, iki ülkenin bölgesel politikaları arasında bazı çatışmaları beraberinde getirdi.

Uzun süren diplomatik krizin ardından Türkiye ve İsrail, İran'ın nükleer programı ve Orta Asya'daki iş birliği gibi konularda ortak zemin bulmaya başlamıştı.

İsrail Devlet Başkanı Yitzhak Herzog'un Mart 2022'deki Türkiye ziyareti de bu normalleşme sürecini teyit ediyordu.

Ancak 7 Ekim 2023'te Hamas'ın gerçekleştirdiği sızma ve sonrasındaki çatışmalar, iki ülke arasındaki ilişkileri tekrar gerginleştirdi.

Saldırıda 1200'den fazla İsrailinin hayatını kaybetmesi, İsrail'in Gazze'ye yönelik hava ve kara harekâtlarına yol açtı.

Bu harekatlarda resmi kaynaklara göre 26 bin Filistinli hayatını kaybetti.

Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsrail'i "terör devleti" olarak nitelendirmesi ve İsrail Başbakanı Netanyahu'nun sert yanıtı, gerginliği daha da tırmandırdı.

Sızdırılan Ses Kaydı ve Yeni Gerginlikler

4 Aralık 2023'te İsrail İç İstihbaratı Şin Bet'in Şefi Ronan Bar'ın sızdırılan ses kaydında, Hamas yöneticilerini Türkiye'de de "ortadan kaldırma" tehdidinde bulunması, yeni bir gerginlik dalgasına neden oldu.

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), İsrail istihbaratıyla temas kurarak Türkiye topraklarında operasyona girişmemesi konusunda uyarıda bulundu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu tür bir girişimin "İsrail'in belini doğrultamayacak seviyeye gelmesi" anlamına geleceğini söyledi.

Türkiye-İsrail ilişkileri son dönemde iniş çıkışlarla dolu bir seyir izliyor.

Normalleşme adımlarının ardından tekrar gerginleşen ilişkilerde, önümüzdeki dönemde nasıl bir seyir izleneceği merak konusu.